مقایسه چشمانداز زمان، هیجان ابراز شده، تابآوری و خردمندی در مادران دارای کودک ناتوان ذهنی و مادران دارای کودک سالم
محورهای موضوعی : روانشناسی
فرشته پورمحسنی کلوری
1
*
,
طیبه قصاب زاده
2
,
عیسی جعفری
3
,
ساحل هادیان آب‌شیب‌بندانی
4
1 - -گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4 - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
کلید واژه: تاب¬آوری, خردمندی, هیجان ابراز شده, چشم¬انداز زمان و ناتوانی ذهنی,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش مقایسه تابآوری، خردمندی، هیجان ابرازشده و چشمانداز زمان در مادران دارای کودک ناتوان ذهنی و مادران دارای کودک سالم بود. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع علّی- مقایسه‌‌ای بود که نمونه پژوهش شامل تمامی مادران دارای کودکان کم‌‌توان ذهنی و مادران دارای کودکان عادی 7 تا 12 ساله در سال تحصیلی 1402-1401 در شهر ارومیه بودند که از میان آنان 120 مادر،60 مادر دارای فرزند کم‌‌توان ذهنی و 60 مادر دارای فرزند عادی به روش نمونه‌‌گیری در‌‌دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه‌‌های چشم انداز زمان زیمباردو و بوید، مقیاس تابآوری کونور و دیودسون، ابرازگری هیجانی کینگ و امونز و پرسشنامه خرد آردلت پاسخ دادند. تحلیـل داده‌‌ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری انجام‌‌شد و داده‌‌ها با استفاده از نرم‌‌افزار SPSS 23 تحلیل شدند. نتایج به‌‌دست‌‌آمده نشان داد مؤلفه‌‌های چشمانداز زمان، هیجان ابرازشده، تابآوری و خردمندی در مادران دارای کودک ناتوان ذهنی در مقایسه با مادران دارای کودک سالم تفاوت معناداری دارد. به‌‌بیان دیگر، مادران دارای کودک ناتوان ذهنی در مقایسه با مادران دارای کودک عادی، خردمندی کمتر، حال جبرگرای بیشتر، گذشته مثبت و حال آینده‌‌نگر کمتری، تابآوری کمتر، هیجان منفی بیشتر و هیجان‌های مثبت کمتری را تجربه می‌‌کنند. این یافته‌‌ها اهمیت مطالعه متغیرهای تأثیرگذار بر سلامت روان‌شناختی مراقبان کودکان کم‌‌توان ذهنی را روشن می‌‌سازد.
The aim of this research was to compare resilience, wisdom, expressed emotion and time perspective in mothers with mentally disabled children and mothers with healthy children. The present research was a descriptive study of a causal-comparative type, the research sample included all mothers with mentally retarded children and mothers with normal children aged 7 to 12 years in the academic year 1401-1402, of which 120 mothers, 60 mothers with mentally retarded children and 60 mothers with normal children were selected using available sampling method. Data were collected using Zimbardo and Boyd's time perspective questionnaires, Connor and Davidson's resilience scale, King and Emmons' emotional expressiveness and Ardlet's wisdom questionnaire. In order to analyze the data, multivariate analysis of variance was used and data was analyzed using SPSS software. The obtained results showed that the components of time perspective, expressed emotion, resilience and wisdom in mothers with intellectually disabled children compared to mothers with healthy children. In other words, compared to mothers with normal children, mothers with mentally disabled children experience less wisdom, more deterministic present, positive past and less future-oriented present, less resilience, more negative emotions and less positive emotions. This findings, clarify the importance of studying the variables affecting the psychological health of caregivers of mentally retarded children.
اکبری‌‌نژاد، هادی، و نقی‌‌زاده علمداری، ماهک. (1402). مقایسه اثربخشی شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌‌آگاهی و درمان راه‌‌حل‌‌محور کوتاه‌‌مدت بر کیفیت زندگی و تابآوری نوجوانان دختر مبتلا به بیماری قلبی. مجله روانشناسی، 27(4)، 375-384. http://www.iranapsy.ir/Article/38205/FullText
الفتی‌‌فر، پریسا، یاوری‌‌روشن، سمیه، مرادی، سمیه، و حیدری شیخی‌‌آبادی، فائزه. (1403). اثربخشي آموزش شیوه‌‌های تربیتي بر تابآوری رواني و سلامتی رواني مادران دارای كودكان كم توان ذهني. مجله پژوهش‌‌های معاصر در علوم و تحقیقات، 6(57)، 125-113.
چراغپور خنکدار، رقیه. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن آگاهی بر تابآوری و سلامت روان مادران دارای کودک معلول ذهنی. مجله پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 4(38)، 83-94.
حدادی، فاطمه، عرب‌‌زاده، مهدی، و فیضی، شبنم. (1402). اثربخشی آموزش فلسفه کودک و نوجوان بر هوش موفق، هوش هیجانی و خِرد در دانش‌‌آموزان، مجله روانشناسی، 27(2)، 206-214.
رفیعی نیا، پروین، رسول‌زاده طباطبایی، سید کاظم، و آزادفلاح، پرویز. (1385). رابطه سبک‌های ابراز هیجان با سلامت عمومی در دانشجویان. مجله روانشناسی، 10 (ویژه نامه انگیزش و هیجان)، 84-105. SID. https://sid.ir/paper/54587/fa
غفاریان، سامره. (1398). رابطه بین جهت‌گیری مذهبی و امیدواری با چشمانداز زمان در دبیرستان‌های دخترانه منطقه 4 تهران. مجله پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 2(18). 50-76.
فرحمند، سهیلا. و فولادچنگ، محبوبه. (1395). تبيين علّي سرزندگي تحصيلي براساس الگوهاي ارتباطي خانواده: نقش واسطه‌اي ابرازگري هيجاني، مجله روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی، 50، 1-13.
هادیان، نویدا، قدسی، پروانه، و صادقی افجه، زهره. (1402). مقایسه اثربخشی شناختدرمانی مبتنی بر ذهن‌‌آگاهی و معنویت‌‌درمانی بر معنای زندگی و خردمندی سالمندان، مجله روانشناسی پیری، 9(1)، 1-18. https://jap.razi.ac.ir/article_2569.html
علیزاده‌‌فرد، سوسن، محتشمی، طیبه، حقیقت‌‌گو، مرجان و زیمباردو، فیلیپ جورج. (1395). بررسی ویژگی‌‌های روان‌سنجی پرسشنامه دیدگاه زمان (فرم کوتاه) در جمعیت بزرگسالان. روانشناسی بالینی و شخصیت، 14 (2)، 157-169. https://doi.org/10.22070/14.2.157
Ardelt, M., & Ferrari, M. (2019). Effects of wisdom and religiosity on subjective well-being in old age and young adulthood: Exploring the pathways through mastery and purpose in life. International psychogeriatrics, 31(4), 477-489. https://doi.org/10.1017/S1041610218001680.
Ardelt, M., & Jeste, D. V. (2022). Wisdom as a resiliency factor for subjective well-being in later life. Praxis Klinische Verhalten. Rehabil, 118, 13-28.
Ardelt, M., & Jeste, D. V. (2018). Wisdom and hard times: The ameliorating effect of wisdom on the negative association between adverse life events and well-being. The Journals of Gerontology: Series B, 73(8), 1374-1383. https://doi.org/10.1093/geronb/gbw137
Bergman, T. H., Sandred, A., Lindström, T., Lappalainen, P., Ghaderi, A., & Hirvikoski, T. (2024). A psychometric evaluation of the parental acceptance and action questionnaire (PAAQ) in parents of children with and without disabilities. Journal of Contextual Behavioral Science, 32, 100757. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2024.100757.
Brocato, N., Hix, L., & Jayawickreme, E. (2020). Challenges in measuring wisdom-relevant constructs in young adult undergraduate students. Journal of Moral Education, 49(1), 46-70. https://doi.org/10.1080/03057240.2019.1576124.
Budak, I. M., Küçük, L., & Civelek, Y. H. (2018). Life Experiences of Mothers of Children with an Intellectual Disability: A Qualitative Study. Journal of Mental Health Research in Intellectual Disabilities. 11(4), 301-321. https://doi.org/10.1080/19315864.2018.1518502
Cregenzán-Royo, o., Brun-Gasca, C., & Fornieles-Deu, A. (2018). Expressed emotion and impulsiveness in mothers of children with Fragile X Syndrome and Down Syndrome: The relation to behavioral problems in their offspring. Research in Developmental Disabilities, 83, 179-189. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2018.08.016.
Gao, J., Li, Y., & Wu, X. (2021). Revision and validation of the Connor-Davidson Resilience Scale of coal miners in China. International. Journal of Industrial Ergonomics, 85, 103191. https://doi.org/10.1016/j.ergon.2021.103191
Ghafoor, A., Hussain, K. A., & Sawal, I. (2020). The urgency of mitigating the psychological impacts of COVID-19 lockdowns on parents of mentally disabled children. Asian Journal of Psychiatry, 53, 102402. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102402.
Glück, J. (2018). Measuring wisdom: Existing approaches, continuing challenges, and new developments. The Journals of Gerontology: Series B, 73(8), 1393-1403. https://doi.org/10.1093/geronb/gbx140.
Glück, J. (2018). New developments in psychological wisdom research: A growing field of increasing importance. The Journals of Gerontology: Series B, 73(8), 1335-1338. https://doi.org/10.1093/geronb/gby102
Grant, G., Ramcharan, P., & Flynn, M. (2007). Resilience in families with children and adult members with intellectual disabilities: tracing elements of a psycho‐social model. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 20(6), 563-575.https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2007.00407.x
Halkiadakis, P. N., Mahajan, S., Crosby, D. R., Badrinathan, A., & Ho, V. P. (2023). A prospective assessment of resilience in trauma patients using the Connor-Davidson Resilience Scale. Surgery, 174(5), 1249-1254. https://doi.org/10.1016/j.surg.2023.07.012
Jess, M., Totsika, V., & Hastings, R. P. (2018). Maternal stress and the functions of positivity in mothers of children with intellectual disability. Journal of Child and Family Studies, 27(11), 3753-3763. https://doi.org/10.1007/s10826-018-1186-1
Joyce, S., Shand, F., Tighe, J., Laurent, S. J., Bryant, R. A., & Harvey, S. B. (2018). Road to resilience: a systematic review and meta-analysis of resilience training programs and interventions. BMJ open, 8(6), e017858. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2017-017858
Kooij, D. T., Kanfer, R., Betts, M., & Rudolph, C. W. (2018). Future time perspective: A systematic review and meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 103(8), 867. https://doi.org/10.1037/apl0000306
Kossewska, J. (2020). Bringing up a child with autism. Parental stress and burnout syndrome in a time perspective context. Wychowanie w Rodzinie,23, 179-195.
Kunzmann, U. (2019). Performance-based measures of wisdom: State of the art and future directions. In R. J. Sternberg & J. Glück (Eds.), The Cambridge handbook of wisdom (pp. 277–296). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108568272.014.
Levasseur, L., Shipp, A. J., Fried, Y., Rousseau, D. M., & Zimbardo, P. G. (2020). New perspectives on time perspective and temporal focus. Journal of Organizational Behavior (John Wiley & Sons, Inc.), 41(3).
McConnell, D., & Savage, A. (2015). Stress and resilience among families caring for children with intellectual disability: Expanding the research agenda. Current developmental disorders reports, 2, 100-109. https://doi.org/10.1007/s40474-015-0040-z
Orosz, G., Dombi, E., Tóth-Király, I., & Roland-Lévy, C. (2017). The less is more: The 17-item Zimbardo time perspective inventory. Current Psychology, 36, 39-47.
Öztürk, M., & Alemdar, D. K. (2023). The care burden of mothers of children with disability: Association between family quality of life and fatigue. Journal of Pediatric Nursing, 73, e418-e425. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2023.10.010
Pelentsov, L. J., Laws, T. A., & Esterman, A. J. (2015). The supportive care needs of parents caring for a child with a rare disease: a scoping review. Disability and Health Journal, 8(4), 475-491. https://doi.org/10.1016/j.dhjo.2015.03.009
Płóciennik, E. (2020). Searching for Wisdom in Children’s Dialogues: A Mixed Approach in Educational Practice. Creativity. Theories–Research-Applications, 7(1), 168-182.
Płóciennik, E. (2018). Children’s creativity as a manifestation and predictor of their wisdom. Thinking Skills and Creativity, 28, 14-20. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2018.02.009
Rajan, A. M., & John, R. (2017). Resilience and impact of children’s intellectual disability on Indian parents. Journal of Intellectual Disabilities, 21(4), 315-324. https://doi.org/10.1177/1744629516654588
Shareh, H., & Yazdanian, M. (2023). The effectiveness of dialectical behavior group therapy on stress, depression, and cognitive emotion regulation in mothers of intellectually disabled students: A randomized clinical trial. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 28(3), 1092-1108. https://doi.org/10.1177/13591045231163068
Sinha, D., Verma, N., & Hershe, D. (2016). A comparative study of parenting styles, parental stress and resilience among parents of children having autism spectrum disorder, parents of children having specific learning disorder and parents of children not diagnosed with any psychiatric disorder. Ann Int Med Dent Res, 2(4), 106-11.
Stein, B., Hoeft, F., & Richter, C. G. (2024). Stress, resilience, and emotional well-being in children and adolescents with specific learning disabilities. Current Opinion in Behavioral Sciences, 58, 101410. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2024.101410
Stolarski, M., Zajenkowski, M., Jankowski, K. S., & Szymaniak, K. (2020). Deviation from the balanced time perspective: A systematic review of empirical relationships with psychological variables. Personality and Individual Differences, 156, 109772. https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.109772
Sobol, M., Błachnio, A., Meisner, M., Wdowiak, A., & Sobol, M. K. (2023). The relationship of couples' time perspective to pregnant women's depression symptoms and stress: Preliminary results. Journal of Psychosomatic Research, 174, 111495. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2023.111495
Vervoort-Schel, J., Mercera, G., Wissink, I., PeerVan der Helm, P. V., Lindauer, R., & Moonen, X. (2021). Prevalence of and relationship between adverse childhood experiences and family context risk factors among children with intellectual disabilities and borderline intellectual functioning. Research in Developmental Disabilities. 113, https://doi.org/10.1016/j.ridd.2021.103935
Weststrate, N. M., Ferrari, M., Fournier, M. A., & McLean, K. C. (2018). “It was the best worst day of my life”: Narrative content, structure, and process in wisdom-fostering life event memories. The Journals of Gerontology: Series B, 73(8), 1359-1373. https://doi.org/10.1093/geronb/gby005.
Yu, X., Li, X., Gong, J., Hao, H., Jin, L., & Lyu, H. (2024). Family functioning and adolescent self-concept clarity: The mediating roles of balanced time perspective and depression. Personality and Individual Differences, 220, 112528. https://doi.org/10.1016/j.paid.2023.112528
Zhang, N., Cheng, F., Wu, X., & Wang, Y. (2023). Mothers’ negative expressivity and children’s emotion dysregulation: Mediating effect of discipline. Children and Youth Services Review, 155, 107158. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2023.107158